Sofralarımızda yapay et gelecek mi?

Sofralarımızda yapay et gelecek mi?

Yapay et nedir Sentetik et, in vitro et, kültür eti gibi tanımlamalarla da anılan yapay et gıda amaçlı yetiştirilen bazı hayvanlardan alınan kök hücrelerinin gerekli şartlara sahip (besin öğeleri, enerji kaynakları, büyüme faktörleri vb.) bir biyoreaktörde geliştirilmeleri ve farklılaşmaları ile önce yenilebilir olgun kas hücrelerine, devamında ise daha büyük kas dokularına dönüştürülmesi sonucu elde edilen ürüne deniyor. Yapay et, 2013 yılında doku mühendisliği araştırmacısı Mark Post'un ilk test hamburgeri üretmesiyle başladı. Bu prototip 330 bin dolara mal oldu, bugün 15 dolara yapılabiliyor. Hollanda Parlamentosu15 Mart’ta tüketimi yasak olan sentetik etin deneme amacıyla kullanımına izin veren teklifi onayladı. Halihazırda Amerika, İsrail, Hollanda, Singapur gibi ülkeler, 100'e yakın firma ile yapay et üretimi üzerinde çalışıyor. Singapur Hükümeti dünyada yapay et satışına izin veren ilk ülke oldu. Yapay ete giden yol 1912 Alexis Carrel'in canlı civciv kalp kası parçasını petri kabında büyütmesi 1950'li yıllar Willem van Eelen’in et ürünleri üretimi için doku kültürü kullanımı fikrini ortaya atması 1999 Willem van Eelen tarafından kültür ve kök hücre konseptinin patentinin alınması 2002 SymbioticA tarafından kurbağadan kas biyopsilerinin elde edilmesi ve geliştirilmesi 2002 Benjaminson tarafından akvaryum balığından elde edilen kas dokusunun geliştirilmesi 2008 Norveç'te yapay et sempozyumunun yapılması 2011 İsveç'te yapay et çalıştayının düzenlenmesi 2013 Dr. Mark Post tarafından dünyanın ilk in vitro et bazlı burgerinin üretilmesi   Diğer yapay gıdalar Yapay gıdalar doğada var olan gerçek gıdaların tat, besin veya vitamin içeriklerini taklit ederek oluşturuluyor. Yaban Mersini tadını bire bir içerecek şekilde yapay yaban mersinleri üretildiği biliniyor. Bazı gıdalarda tatlandırıcılık yanında kalsiyum gibi eklemelerle daha sağlıklı yapay gıdalar üretiliyor. 2019 yılında laboratuvar ortamında krema üretildi. Yapay yoğurt üretimine başladı. İsrail laboratuvar ortamında süt ve peynir üretiyor.   Faydalar, riskler Konuyla ilgili yürütülen akademik çalışmalar yapay et üretiminin bazı avantaj ve dezavantajlarını şöyle sıralıyor. Sağlanabilecek potansiyel yararlar: Hayvansal üretim kaynaklı sera gazlarının azaltılarak küresel ısınmanın önlenmesine katkı sağlanması Birçok hayvanın kesilme gerekliliğinin ortadan kaldırılması ve artan insan popülasyonun protein ihtiyacının sağlanması   Ortaya çıkabilecek problemler: Yüksek oranda hücre çoğalmasının potansiyel kanser hücrelerinin çoğalmasına sebep olması Yeni veya daha önce test edilmemiş malzemelerin tüketiminin sonuçlarının bilinmemesi   Nüfus, gıda yeterliliği ve metan gazı BM tahminlerine göre, 2050 yılında dünya nüfusu 9,7 milyar olacak. FAO’nun tahminlerine göre 2050’de dünya nüfusunu besleyebilmek için üretimde %70’lik bir artış gerçekleşmek zorunda. Küresel sera gazı emisyon oranları, 2016 Karbondioksit %74,4 Metan %17,3 Nitröz oksit %6.2 Diğer emisyonlar %2.1 Kaynak: ourworldindata.org, 2016   Küresel metan gazı kaynakları, 2017 Doğal kaynaklar %40 İnsan faaliyetleri - Gübre yönetimi ve enterik fermentasyon (Çiftlik hayvanlarının sindirim sistemlerindeki fermentasyonu) kaynaklı emisyonlar %19 İnsan faaliyetleri – Fosil yakıtlar ve atıklar %41 Kaynak: Birleşmiş Milletler Çevre Programı, 2017f