S’açılım’ görüşmelerinin tekrar gündeme geldiği bu günlerde...,
Aslında ne olduğu tam olarak bilinmeyen, yıllardır ülkeyi MAHVETME adına kurgulanmış acı bir öyküde, tıpkı Ermeni olaylarında olduğu gibi önce TERÖR sonra masaya oturtup toprak isteme gayeli PKK oyunu Türkiye'nin yakın siyasi, güvenlik ve toplumsal tarihinde önemli bir yer tutar PKK (Partiya Karkerên Kurdistanê – Kürdistan İşçi Partisi) ile ilgili olayların tarihçesinde kuruluşundan günümüze dek (1978 – 2025) kronolojik ve tematik süreç:
1. KURULUŞ VE İLK YILLAR (1978–1984)
- Kuruluş (1978): PKK, 27 Kasım 1978’de Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Fis köyünde Abdullah Öcalan liderliğinde kuruldu. Marksist-Leninist ideolojiye sahipti ve amacı bağımsız bir Kürdistan kurmaktı.
- 12 Eylül 1980 Darbesi: Darbe sonrası birçok PKK üyesi tutuklandı. Abdullah Öcalan, 1980 öncesi Suriye'ye kaçtı.
- Lübnan-Suriye Dönemi: PKK, Bekaa Vadisi'nde (Lübnan) kamplar kurdu. 1980’lerin başında askeri eğitim aldı ve bölgesel müttefikler kazandı (Suriye rejimi bu dönemde PKK’ya dolaylı destek sağladı).
- İlk Silahlı Saldırılar (1984): PKK, 15 Ağustos 1984’te Siirt’in Eruh ve Hakkâri’nin Şemdinli ilçelerine düzenlediği saldırılarla ilk kez silahlı isyan başlattı. Bu tarih, silahlı çatışmaların başlangıcı olarak kabul edilir.
2. YOĞUN ÇATIŞMA DÖNEMİ (1984–1999)
- Kırsal Gerilla Savaşı: 1980'lerin sonu ve 1990'larda PKK, kırsal bölgelerde etkili gerilla savaşı yürüttü. Köy baskınları, yol kesmeler, asker-polis pusu saldırıları yaygınlaştı.
- Köy Koruculuğu Sistemi: Devlet, 1985’te gönüllü köy koruculuğu sistemini kurarak yerel halktan silahlı destek aldı. Bu durum birçok aileyi PKK-devlet arasında tercihe zorladı.
- 1992–1995 Yoğunlaşan Operasyonlar: TSK (Türk Silahlı Kuvvetleri), büyük çaplı sınır ötesi operasyonlar düzenledi (Irak’ın kuzeyine yönelik “Çelik”, “Tokat”, “Güneş” harekâtları).
- Şehirlere Yayılma ve Sivil Zayiat: 1990’ların ortasında PKK, şehir merkezlerine de saldırılar düzenlemeye başladı. Sivil hedefli bombalı saldırılar (alışveriş merkezleri, otobüs durakları vb.) tepki çekti.
- Öcalan’ın Yakalanması (1999): Uzun süre Suriye'de kalan Öcalan, 1998’de baskılar sonucu Suriye'den çıkarıldı. Kenya’da yakalanarak 15 Şubat 1999’da Türkiye’ye getirildi. Bu olay, örgütün moralinde kırılmaya yol açtı.
3. SİYASİLEŞME VE YENİDEN YAPILANMA (1999–2013)
- Silahlı Eylemlerde Durgunluk: Öcalan’ın yakalanmasının ardından PKK 2000–2004 arasında “tek taraflı ateşkes” ilan etti. Bu dönemde örgüt kendini “KONGRA-GEL”, “KADEK” gibi yeni isimlerle yapılandırdı.
- Demokratikleşme Talepleri: Avrupa’daki Kürt diasporası ve HDP'nin öncülleri olan siyasi partiler üzerinden demokratik özerklik, ana dilde eğitim, yerel yönetim talepleri gündeme taşındı.
- 2004 Sonrası Yeniden Silahlı Dönüş: 2004'te ateşkes sona erdi. PKK tekrar saldırılarına başladı. Dağ kadrosu Kandil Dağı’nda güçlendirildi.
- Şehir Eylemleri & Tak (TAK): 2005 sonrası bazı bombalı saldırılar “TAK” (Kürdistan Özgürlük Şahinleri) adına üstlenildi. Bu yapı, PKK’dan bağımsız gibi gözükse de bağlantılı olduğu iddiaları vardı.
4. ÇÖZÜM SÜRECİ VE SONLANMASI (2013–2015)
- Çözüm Süreci Başlangıcı (2013): 2013 Nevruz’unda Abdullah Öcalan’ın mektubu Diyarbakır’da okundu. “Silahlar sussun, siyaset konuşsun” mesajı verildi.
- Akil İnsanlar Heyeti: Toplumun farklı kesimlerinden oluşan heyet, kamuoyu desteği sağlamak için çeşitli illerde toplantılar yaptı.
- Geri Çekilme & İhlaller: PKK, sınır dışına çekileceğini açıkladı. Ancak süreçte ilerleme sağlanamadı. Her iki taraf da birbirini süreci sabote etmekle suçladı.
- Kobani Olayları (2014): IŞİD’in Kobani’ye saldırması üzerine Türkiye’nin sınır politikaları tepki çekti. 6-8 Ekim 2014’teki olaylarda HDP çağrısıyla sokak eylemleri başladı, 50'den fazla kişi hayatını kaybetti.
- Çözüm Sürecinin Bitmesi (2015): 2015’te seçim sonrası yaşanan siyasi kriz ve Suruç patlaması (20 Temmuz 2015) sonrası süreç sona erdi. 22 Temmuz’da PKK'nın 2 polisi şehit etmesi sonrası devlet resmen çatışma sürecine döndü.
5. ŞEHİR SAVAŞLARI VE GÜNCEL DURUM (2015–2025)
- 2015–2016 Şehir Çatışmaları: PKK, Güneydoğu’daki bazı şehirlerde (Cizre, Sur, Nusaybin, Yüksekova vb.) hendekler kazdı, silahlı milis yapılarını devreye soktu. Türk güvenlik güçleri büyük çaplı şehir operasyonları yaptı.
- Sivil ve Askeri Kayıplar: Ciddi can kayıpları yaşandı. Bazı ilçeler haftalarca süren çatışmalarla harabeye döndü. Sivil halkın büyük bölümü tahliye edildi.
- HDP’nin Rolü ve Siyasete Müdahaleler: HDP’li birçok belediye başkanı görevden alındı, yerine kayyum atandı. HDP’li vekillerin dokunulmazlıkları kaldırıldı.
- Irak ve Suriye'deki Operasyonlar: TSK, Suriye ve Irak'ın kuzeyinde PKK'nın uzantısı YPG/SDG’ye yönelik operasyonlar gerçekleştirdi:
- Fırat Kalkanı (2016)
- Zeytin Dalı (2018) – Afrin
- Barış Pınarı (2019) – Tel Abyad, Rasulayn
- Pençe Serisi (Pençe-Kilit vb.) – Irak kuzeyi
- PKK’nın Uluslararası İlişkileri: PKK, Avrupa’da bazı gruplarla iş birliği sürdürdü. ABD’nin Suriye’de SDG’ye (YPG ağırlıklı) verdiği destek, Türkiye ile ilişkilerde gerilim yarattı.
- 2020’ler ve Zayıflama: Türk İHA/SİHA’larının etkili kullanımı, istihbarat gücü, sınır ötesi operasyonlar PKK’nın saha etkinliğini ciddi ölçüde azalttı. Lider kadrosundan birçok isim etkisiz hale getirildi.
- 2023 Sonrası Gelişmeler: PKK, 2023 seçimleri sonrası tekrar hareketlilik göstermeye çalıştı. Ancak örgütün silahlı gücünde ciddi zayıflama, halk desteğinde azalma gözlemlendi.
GENEL DEĞERLENDİRME
PKK, 40 yılı aşkın süredir Türkiye’nin iç güvenliğini, siyasetini ve toplumsal barışını etkileyen EN ÖNEMLİ güvenlik tehditi oldu. Zaman zaman siyasi çözüm arayışları öne çıkmış olsada, yoğun çatışmalarda Bebek Katili diye tanınan Abdullah Öcalan’ın kurduğu, kaybedilen onbinlerce Şehit ve sivilin hayatından sorumlu TERÖR örgütü – silah bırakacağım diyen PKK ile bugün gelinen noktada, dağılan Irak ve Suriye gibi Egemen dış güçlerin doğrultusunda bölgesel denklemde farklı isimlerle varlığını sürdürmek istemekte Türkiye güvenliği için ciddi bir tehdit olmaya devam etmektedir.