Gene Sharp “From Dictatorship to Democracy - Diktatörlükten Demokrasiye Geçiş'' kitabı
Bu kitap, otoriter rejimlerden barışçıl yollarla kurtulmak isteyen halklar için bir rehber niteliğindedir. Sharp, şiddet içermeyen mücadele yöntemleriyle diktatörlüklerin nasıl zayıflatılacağını ve kalıcı bir demokrasinin nasıl inşa edileceğini adım adım anlatır.
1. Diktatörlükler Nasıl Ayakta Kalır?
• Diktatörler kendi başlarına güçlü değildir.
• Güçleri; ordu, polis, medya, iş dünyası, bürokrasi ve halkın pasifliğinden gelir.
• Bu destek kaynakları kesildiğinde rejim çöker.
2. Şiddetli Direniş Neden Tehlikelidir?
• Diktatörlükler şiddete karşı koymakta ustadır.
• Silahlı mücadele, hem büyük bedellere yol açar hem de halk desteğini kaybettirebilir.
• Şiddet, diktatöre meşru müdahale bahanesi sunar.
3. Şiddetsiz Direniş: En Etkili Silah
• Sharp, yüzlerce şiddetsiz direniş taktiği önerir:
Grevler, boykotlar, yürüyüşler, kamuoyu açıklamaları, itaatsizlik eylemleri, sanat ve mizah kullanımı.
• Bu yöntemler hem halkı güçlendirir hem de rejimin dayanaklarını çökertir.
4. Stratejik Planlama: Direnişin Kalbidir
• Başarılı bir mücadele için duygusal tepkiler değil, stratejik akıl gerekir.
• Hedeflerin net olması, rollerin belirlenmesi, zamanlamanın doğru yapılması şarttır.
• Küçük zaferler biriktirilmeli, geniş katılım teşvik edilmelidir.
5. Demokratik Alternatif Hazırlığı
• Diktatörlük zayıfladığında “boşluk” oluşur. Bu boşluğu demokratik güçler dolduramazsa yeniden baskıcı sistemler gelir.
• Bu nedenle, geçiş öncesinde:
• Alternatif yönetim kadroları hazırlanmalı
• Geçiş planı yapılmalı
• Hukuki ve kurumsal altyapı tasarlanmalı
6. Dayanıklılık ve Sabır
• Bu bir maraton, kısa süreli bir isyan değil.
• Direniş sürecinde kayıplar ve geri adımlar olabilir.
• Ancak halkın örgütlülüğü, inancı ve cesareti bu sürecin temelidir.
7. Uluslararası Destek, Ama Kontrollü
• Dış destek (medya, STK’lar, diaspora, diplomatik baskılar) faydalı olabilir.
• Ancak direnişin merkezinde yerli halk ve kurumlar olmalıdır. Aksi takdirde meşruiyet zarar görebilir.
Özetle yazar Sharp’a göre bir diktatörü devirmek için tanklara gerek yoktur. Yeterli sayıda insanın, stratejik biçimde “itaat etmeyi reddetmesi” en güçlü silahtır. Ama bu ancak örgütlü, planlı ve sabırlı bir mücadeleyle mümkündür. Ve en önemlisi, geçiş sonrasında kurulacak yeni sistemin gerçekten demokratik olması gerekir.