Tarım ve hayvancılığımızı nasıl sorgulardım ? Rüştü BOZKURT - 24 Nisan 2025   Yaşamı anlamaya başladığım yıllar, ülkemizin çok partili sisteme geçiş yıllarıydı. Siyaset erbabı, köy meydanlarında, iktidara geldiklerinde tarım ve hayvancılık alanında neler yapacaklarını anlatırdı; geçimini topraktan sağlayan insanlar da sevinçle elleri patlayıncaya kadar alkış tutardı. Yaşım sekseni aştı; ömrümün son demlerine geldiğim halde, ne tarım ve hayvancılıkla ilgili sorunlarımız bitti, ne zihnimizi tırmalayan soruları yok edebildik. Tarım ve hayvancılık işletmelerinin dönüştürülmesi ve gelişmelere uyum sağlamaları her zaman benim de zihnimi kurcaladı. Zaman zaman düşündüklerimi yazılarla da paylaştım. Tarım ve hayvancılık konusunda düşündüğüm ve “kendi hakikatlerime” dönüştürdüğüm iki düzine konun bir listesini yaptım. Listeyi sizlerle de paylaşarak, açık yürekle ve alabildiğine sorgulamanızı bekliyorum: 1- Topraklarımız elimizin menzilindeki en değerli varlığımızdır; bu varlığı etkin ve verimli değerlendirmenin yol ve yöntemini bulmadan, başka kaynakları da gerektiği gibi değerlendiremeyiz. 2- Topraklar toplumun malıdır; tapu toprakları işleme hakkının belgesidir. Toprak mülkiyeti ve işlenmesi arasındaki etkileşimi, çağımızın gerçeklerine uygun hale getirmek için sorgulamalıyız. 3- Dinamik bir envanterle topraklarımızla ilgili net bilgi oluşturmalı ve çoğaltmalıyız; eldeki verilerin net bilgiye dönüştürülmesine özel ve öncelikli gündemle yoğunlaşmalıyız. 4- Toprakların özelliklerini belirleyen analizleri tamamlayarak, toprak-bitki etkileşiminin potansiyellerini saptamalı, projen ve fizibilite odaklı çalışma aşamasına hızla geçmeliyiz. 5- Teknolojik gelişme ile tarımsal işletme ölçeklendirmesi arasındaki dengeyi kurabilmek için sahada ayrıntılı gözlemleri ve analizleri tamamlamalıyız. 6- Dünya genelinde ve ülkemiz özelinde nüfus oluşumlarının toprak işlemeye etkilerini geniş kapsamıyla değerlendirilmeli; nelerin yapılabileceği, nelerin yapılamayacağını netleştirmeliyiz. 7- Toprak- teknoloji, toprak- kırsal nüfus, toprak-ürün geliştirmeleri gibi bağlamları dikkate alan  “tarımsal işletme ölçeklendirilmelerini” yerel ölçeklere yaygınlaştırmalıyız. 8- Topraklarımızla ilgili net bilgilerden yola çıkarak, hububat, bakliyat, soğan, patates üretiminde gıda arzı güvenliğini - ihtiyaçlara yetecek kadar üretmeyi - sağlayacak üretim planı üzerinde toplumsal ittifak oluşturmalıyız. 9- “Gıda güvenirliliği” sağlamak için, gübreden ilaca, üretilen gıdanın insan sağlığıyla ilgili etkilerini dikkate alan bir gözetim-denetim mekanizması oluşturulması ve yetiştirici bilincinin yükseltilmesi seferberliğini ilan etmeliyiz. 10- Gıda arzı güvenirliliği önceliklerinin dışında kalan, ülkemizde potansiyeli olan ihraç ürünlerini belirlemeli, açık ve net bir ihracat stratejisi kurgulamalıyız. 11- Dinamik su envanteri hazırlanmalı, sulama yönetiminin mevcut durumu değerlendirilmeli, yeni koşullara göre etkili su yönetimi için gerekli düzenlemeleri yapmalıyız. 12- Hasat aşamasında meydana gelen kayıpların sebepleri netleştirilmeli, boşlukları dolduracak düzenlemeleri yürürlüğe koymalıyız. 13-  Hasat sonrası işlemlerle ilgili var olan yapıların eksikleri tamamlanmalı ve yapılması gereken yatırımları bir ana plana bağlamalıyız. 14- İşlenmemiş ve işlenmiş ürünlerde  “zaman ve değer kazandırıcı potansiyelleri” netleştirmeli ve gereken yapılanma ihtiyacının önceliklerini belirlemeliyiz. 15- Tarım ve hayvancılık ürünlerinin, ülkenin her yerine erişimini sağlayacak  “lojistik altyapısının” durumu saptanmalı ve gerekli ek yatırım ihtiyacı netleştirilmeli, çözüm önceliklerine göre harekete geçmeliyiz. 16- “Devlet anlayışımızı” sorgulamalı, etkili bir destekleme sistemi ile devlet algısı bağlamını irdeleyerek, destek sistemlerini israfçı yapısından arındırmalıyız. 17- Kırsal alanda kalifiye işgücünü tutabilmek için kırsal-eğitim ve öğretim sisteminin etkilerini analiz etmeli, analizin çıktılarına göre önlemler geliştirmeliyiz. 18- Küresel rekabeti besleyen etkenleri dikkate alarak, sektörün özelliklerine göre finansal araçları çeşitlendirmeli ve erişilebilirlik sağlamalıyız. 19- Başka ülkelerin tarımsal alanındaki reform deneyimlerini ve birikimlerini sahada gözlemeli, ülkemiz için onlardan yararlanmalıyız. 20- Her iş alanında olduğu gibi, tarım ve hayvancılık alanında da etkili gözetim ve denetim sistemlerine ilişkin düzenlemeler yapmalıyız. 21- İklim değişikliğinin genel etkileri ve uyum çalışmalarını küresel ölçekte izlemeli ve öngörülerimize göre önlemler almalıyız. 22- Toplumun ihtiyacı olan bütün gıda ürünlerini üretmemiz mümkün olamayacağına göre, “gıda ürünlerinde ithalat stratejisi” kurgulayarak paylaşmalıyız. 23- Tarım ve hayvancılıkla ilgili kamu örgütleri yerel birimlerinde sorumluluk alanların ehliyetleri ve liyakatleri değerlendirmeli, günün ihtiyaçlarına uygun yapılanmaları ivedilikle gerçekleştirmeliyiz. 24- Yereldeki oluşumları anında izleyen,  dinamik durum değerlendirmesi yaparak, sapmaları düzelten mekanizmaları işler hale getirmeliyiz. Ne dersiniz: Nerede yanılıyorum? Yoksa İranlı şair Furuğ’un dediği gibi,  kendi hayallerimin saflığının doruklarından düşerek ölmeleri aşamasında mıyım?