Zamanla yarışan veri toplumu   Dr. Şeref OĞUZ   Zenginleşmek için doğurganlık değil, algoritmik verim gerekli. Kadınların çocuk doğurma kararı, artık yalnızca biyolojik değil; ekonomik ve sosyal sinyallere bağlı. Güçlü değilse, doğum azalıyor.   Yaşlanmadan önce zenginleşemeyen ülkeler, veri çağında zamanın gerisinde kalır. Gençliği tüketmeden verim üretmeliyiz. Zira zaman aleyhimize işliyor; yaşlanıyor ama zenginleşemiyoruz. Yaşlanan toplum, genç zekâdan değil, zorunlu olarak algoritmalardan beslenmek zorunda kalacak.   Veriyle büyümeden yaşlanmak, algoritmik iflasa sürükler. YZ çağında toplumlar yalnızca ekonomik değil, nüfus yapısıyla da rekabet ediyor. Avrupa, veri temelli zenginliğe eriştikten sonra yaşlandı. Biz ise henüz dijital üretim kapasitemizi geliştiremeden demografik eşikten geçiyoruz.   DOĞURGANLIK YETMEZ ALGORİTMİK VERİM ŞART TÜİK’in verilerine göre doğurganlık hızı 1,51’e geriledi. Nüfus yenilenme sınırı olan 2,1’in altındayız. 2100’de 77 milyonluk bir ülke olabiliriz; ama üretkenliği azalmış, yaşlanmış, vergi tabanı daralmış bir toplumla… Doğal nüfus artışının yerini, veri üretimi ve dijital zekâ alıyor. Ama zekan da yaşlanmış…   Ancak bunun için sadece yazılım değil; üretim tarzının, yönetim mantığının, eğitim sisteminin yeniden kodlanması gerekiyor. Aksi hâlde yaşlanan nüfus, sosyal harcamaları artırırken zenginlik yerine bakım maliyeti üretmeye başlayacak. Geriatri denen yaşlı toplum olma kaderine adım adım…   2 SORU 2 CEVAP / Yaşlı topluma dair… Gençliği nasıl veri kaynağına çevirebiliriz? Gençliğe yatırım, yalnızca fiziksel olarak genç olanı değil; zihinsel esnekliği, algoritmik düşünceyi, veri okuryazarlığını desteklemeyi içerir. Gençliği veri üretir hâle getiren ülke, hayatta kalabilir ancak.   Zenginlik artık neyle ölçülüyor? Eskiden kişi başına düşen gelirle ölçülürdü. Artık kişi başına düşen veri üretimi ön planda... Zenginlik = (Veri × Anlamlandırma Gücü) + (Yapay Zekâ ile Dönüştürme Yeteneği). Yeni formül budur.   NOT: NÜFUS DEĞİL ALGORİTMALAR YAŞLANIYOR YZ çağında yaşlanma sadece insanla sınırlı değil. Güncellenmeyen sistemler, öğrenemeyen kurumlar, sabit fikirliler de yaşlanıyor. Türkiye sadece demografik olarak değil; yönetişim biçimi, politika refleksleri ve kamu aklı açısından da yaşlanıyor. Zamanla yarışta öne geçmek isteyen, beklememeli.   YZ LÛGATI Algoritmik Nüfus: Yaş ortalaması değil, dijital üretim kapasitesine göre tanımlanan toplum yapısı   Veri Temelli Refah: Katma değerli ekonominin, veriye dayalı analiz ve üretim üzerinden büyümesi   Zaman Kodu: Toplumların rekabet gücünü belirleyen, fırsat penceresini gösteren dijital zamanlama Zamanla yarışan veri toplumu Son Güncelleme: 01 Eylül 2025 17:58 Dr. Şeref OĞUZ Dr. Şeref OĞUZ ÖNERİ - YORUM Zenginleşmek için doğurganlık değil, algoritmik verim gerekli. Kadınların çocuk doğurma kararı, artık yalnızca biyolojik değil; ekonomik ve sosyal sinyallere bağlı. Güçlü değilse, doğum azalıyor.   Yaşlanmadan önce zenginleşemeyen ülkeler, veri çağında zamanın gerisinde kalır. Gençliği tüketmeden verim üretmeliyiz. Zira zaman aleyhimize işliyor; yaşlanıyor ama zenginleşemiyoruz. Yaşlanan toplum, genç zekâdan değil, zorunlu olarak algoritmalardan beslenmek zorunda kalacak.   Veriyle büyümeden yaşlanmak, algoritmik iflasa sürükler. YZ çağında toplumlar yalnızca ekonomik değil, nüfus yapısıyla da rekabet ediyor. Avrupa, veri temelli zenginliğe eriştikten sonra yaşlandı. Biz ise henüz dijital üretim kapasitemizi geliştiremeden demografik eşikten geçiyoruz.   DOĞURGANLIK YETMEZ ALGORİTMİK VERİM ŞART   TÜİK’in verilerine göre doğurganlık hızı 1,51’e geriledi. Nüfus yenilenme sınırı olan 2,1’in altındayız. 2100’de 77 milyonluk bir ülke olabiliriz; ama üretkenliği azalmış, yaşlanmış, vergi tabanı daralmış bir toplumla… Doğal nüfus artışının yerini, veri üretimi ve dijital zekâ alıyor. Ama zekan da yaşlanmış…   Ancak bunun için sadece yazılım değil; üretim tarzının, yönetim mantığının, eğitim sisteminin yeniden kodlanması gerekiyor. Aksi hâlde yaşlanan nüfus, sosyal harcamaları artırırken zenginlik yerine bakım maliyeti üretmeye başlayacak. Geriatri denen yaşlı toplum olma kaderine adım adım…   2 SORU 2 CEVAP / Yaşlı topluma dair… Gençliği nasıl veri kaynağına çevirebiliriz?   Gençliğe yatırım, yalnızca fiziksel olarak genç olanı değil; zihinsel esnekliği, algoritmik düşünceyi, veri okuryazarlığını desteklemeyi içerir. Gençliği veri üretir hâle getiren ülke, hayatta kalabilir ancak.   Zenginlik artık neyle ölçülüyor?   Eskiden kişi başına düşen gelirle ölçülürdü. Artık kişi başına düşen veri üretimi ön planda... Zenginlik = (Veri × Anlamlandırma Gücü) + (Yapay Zekâ ile Dönüştürme Yeteneği). Yeni formül budur.   NOT NÜFUS DEĞİL ALGORİTMALAR YAŞLANIYOR   YZ çağında yaşlanma sadece insanla sınırlı değil. Güncellenmeyen sistemler, öğrenemeyen kurumlar, sabit fikirliler de yaşlanıyor. Türkiye sadece demografik olarak değil; yönetişim biçimi, politika refleksleri ve kamu aklı açısından da yaşlanıyor. Zamanla yarışta öne geçmek isteyen, beklememeli.   YZ LÛGATI Algoritmik Nüfus: Yaş ortalaması değil, dijital üretim kapasitesine göre tanımlanan toplum yapısı   Veri Temelli Refah: Katma değerli ekonominin, veriye dayalı analiz ve üretim üzerinden büyümesi   Zaman Kodu: Toplumların rekabet gücünü belirleyen, fırsat penceresini gösteren dijital zamanlama