Hz. YZ vasat ise olağanüstü sonuç bekleme   Şeref OĞUZÖNERİ - 20 Ağustos 2025    Her sistem, beslendiği talimat setinin izlerini taşır. YZ çağında, girişe yazılan vasatlık; çıkışta karmaşık çöküşler, sıradanlık ve inovasyon kıtlığı olarak belirir. Ölümcül ortalama YZ için de tehdit.   Veriyle karar alan sistemlerde asıl fark, hangi verilerin yüklendiğindedir. Yapay zekâ yalnızca öğrenir; ona gösterdiğimizi işler, verdiğimizi çoğaltır. Ancak bir toplum, kurum veya birey olarak kendi iç talimat setimizi “vasatlık”la kodlarsak, sistemin mükemmel olmasını beklemek yalnızca bir çelişkidir.  Artık sadece bireyler değil, şirketler, şehirler, devletler; kendi algoritmalarını yazıyor. Peki ya bu algoritmaların ham maddesi? Vasatlıkla kodlanan talimat seti, önce kararları sonra kaderi sıradanlaştırır. “O da böyle yapılsın, herkes böyle yapıyor” anlayışı; YZ’nin vizyonunu düşürür. VASATLIKLA KODLANAN GELECEK NEREYE GİDER? Hz Yapay zekâ çağında sıradanlığın bile standardı yükseldi. Ortalama olmak artık düşük kaliteyi değil, geride kalmayı temsil ediyor. Ve unutulmamalı: Yüksek çıktı, yüksek girdi ister. Eğer sistemi olağanüstüye koşturmak istiyorsak, önce onu yöneten protokolü yükseltmemiz gerekecektir. Talimat setine yazılan her cümle, geleceğin senaryosudur. Hangi kelimeyi seçiyorsak, o geleceğe onay veriyoruz. Vasatla kodlanan geleceğin gideceği yer bellidir; 1-Yetersiz giriş yetersiz karar üretir, 2- Talimat seti, sistemin aynasıdır ve 3- Farklılık, özgünlük ve ilerleme; ancak cesaretle kodlanır.   2 SORU 2 CEVAP / Hz. YZ sıradışılığına dair… Talimat seti nasıl vasatlaşır? Talimat seti, konfor alanı alışkanlıklarıyla, denetimsiz tekrarlarla ve sorgusuz kabullerle vasatlaşır. Aynı kararları veren, aynı hatayı tekrar eden kurumlar; sonunda farklı sonuçlar beklemekle oyalanır. Olağanüstü sonuç için ne gerekir? Yüksek çıktı için yüksek zihinsel girdi gerekir. Yani; nitelikli bilgi, açık protokol, denetlenebilir sistem ve cesur kararlar. Talimat seti vizyonla yazılırsa, çıktı da stratejik olur. Değilse sıradan sanal rutindir.   Not/ SIRADANLIĞI ÇOĞALTARAK SIRADIŞI OLAMAZSINIZ Yapay zekâ çağında ilerlemenin ölçüsü, kod kalitesidir. Bugünün ortalama kararları, yarının sınırlı dünyasını üretir. Talimat setimizi yükseltmezsek, her gün aynı sistemi döngüsel tekrarlarla çalıştırır; fakat farklı bir yarına asla varamayız. Sıradanlıkları çoğaltarak, sıradışı üretim söz konusu olmamıştır.   Hz. YZ LÛGATI Talimat Seti: Bir sistemin kararlarını şekillendiren bilgi protokolü Kod Kalitesi: Bir algoritmanın doğruluk, tutarlılık ve verimlilik kapasitesi Vasatlık: Sıradanlığa razı olmuş düşünsel veya sistematik tekrar Çıktı: Sistemden elde edilen sonuç; doğrudan girişe bağlıdır Protokol Güncellemesi: Dönüşüm ve gelişim için karar dizilerinin yeniden yazılması.