Çanakkale Savaşlarındaki Trabzon Lisesisi öğrencileri
Osmanlı İmparatorluğu’nun dört bir yanından olduğu gibi, Trabzon Lisesi’nden de çok sayıda öğrenci gönüllü olarak Çanakkale Cephesi’ne gitmiştir. Bu durum, özellikle 1915 Çanakkale Savaşları sırasında belirgin şekilde yaşanmıştır. Savaşın etkisiyle birçok lise gibi Trabzon Lisesi de öğrencilerini cepheye göndermiş, hatta bazı yıllarda mezun verememiştir. Bu durum, tarih kitaplarında ve çeşitli kaynaklarda “mezun veremeyen liseler” arasında yer alarak, savaşın acı yüzünü yansıtan sembolik bir anlatı haline gelmiştir.
Trabzon Lisesi'nin öğrencilerinin Çanakkale'deki kahramanlıkları, fedakârlıkları ve şehitlikleri hem bölgesel tarihte hem de Türkiye genelinde Çanakkale Savaşları’nın destanına katkı olarak anılmaktadır. Özellikle Trabzonlu gençlerin büyük bir kısmının geri dönmemesi, Trabzon’da bu savaşın etkilerinin çok uzun yıllar hissedilmesine yol açmıştır.
Trabzon Lisesi ve Çanakkale Savaşları
1. Cepheye Giden Gençler ve Mezun Veremeyen Liseler
1915 yılında Çanakkale Cephesi'nde savaşın kızıştığı dönemde, Osmanlı Devleti büyük bir asker ihtiyacı içindeydi. Bu süreçte Trabzon Lisesi gibi birçok köklü okulun son sınıf öğrencileri gönüllü olarak cepheye gitmeye karar verdi. Genç yaşlarına rağmen vatan sevgisiyle cepheye giden bu öğrenciler, Trabzon Lisesi’nin 1915-1916 yıllarında mezun verememesine neden oldular. Bu, tarihsel kayıtlarda “Mezun veremeyen liseler” arasında yer alır.
Bu sadece bir eğitim tarihi değil, aynı zamanda bir fedakârlık destanıdır. Trabzon Lisesi'nin son sınıf öğrencileri, ellerine diplomalarını bile almadan Çanakkale’ye gidip şehit düşmüşlerdir.
2. Trabzon’dan Çanakkale’ye Uzanan Yol
Trabzon, Karadeniz’in stratejik ve kültürel olarak önemli şehirlerinden biri olduğundan, savaş sırasında hem lojistik destek hem de insan gücü bakımından önemli bir kaynak olmuştur. Trabzon Lisesi'nin öğrencileri genelde 18-19 yaşlarında gençlerdi. Savaşın yıkıcılığı nedeniyle şehirdeki ailelerin hemen hepsi cephede bir yakınını kaybetmişti. O dönemdeki gazeteler ve mektuplarda Trabzon’un Çanakkale’de verdiği kayıplar sıkça anlatılır.
3. Sembolik Anlam ve Anma Törenleri
Bugün Trabzon Lisesi, bu fedakâr öğrencileri anmak için şehitlik köşeleri, anıtlar ve her yıl yapılan Çanakkale Zaferi anma törenleriyle onların hatırasını yaşatmaktadır. Ayrıca, Trabzon’un çeşitli noktalarında Çanakkale’ye katılmış askerlerin isimlerinin yer aldığı şehit listeleri ve kitabeler bulunmaktadır.
Trabzon Lisesi’nde şehit düşen bu öğrenciler, Türkiye'nin dört bir yanında Çanakkale’ye katılan diğer lise öğrencileriyle birlikte “Küçük yaşta büyük fedakârlık” ifadesinin canlı örnekleridir.
4. Bir Anı: Mektup
O dönem Trabzon Lisesi’nden cepheye giden bir öğrencinin mektubunda şu cümlelerin yer aldığı aktarılır:
“Anacığım, hakkını helal et. Biz gidiyoruz ki sizler rahat yaşayasınız. Trabzon’dan çıkan biz, Çanakkale’de ya şehit oluruz ya gazi. Bu vatan bizim, korumazsak kim koruyacak?”
Bu mektup, Trabzon Müzesi’nde sergilenmekte ya da zaman zaman sergilenen geçici sergilerde gösterilmektedir.