Günümüz Türkiyesinde benzerlikleri varmı ? Diktatörlüğe giden süreci, totaliter rejimlerin yükselişini ve bu düzenlerin insanlar üzerindeki etkilerini çarpıcı biçimde anlatan hem kurgu hem de kurgu dışı ikonik kitaplar tarihsel örnekler kadar günümüzde de yankı bulan evrensel temaları işleyen, tarihte ve günümüzde de yaşatılanları ‘Diktatörlüğe gidişi ve Totalitarizmi’ anlatan uluslar arası en çok okunan – beğenilen ikonik kitaplar.   Belkide emsallerine göre Türkiyenin geleceğini net bir şekilde gören yabancı altta sıralı 10 en önemli kitaplarla kıyaslandığında, yabancı kitaplara en yakın emsal ve değeri şimdilerde çok daha iyi anlaşılan bir kitap var.   Türkiyenin din iman – yetmeyince vatan millet sakarya naralarıyla Diktatörlüğe giden süreci, totaliter rejimin ayak seslerini anlatan – her ne korkuysa yapılan filmi günümüzde YASAKLANAN ZÜBÜK   Aziz Nesin (1961) tarafından yazılan Zübük Özetle: Zübükzade İbrahim karakteriyle, sadece yönetenin değil, onun yükselmesine izin veren halkın da eleştirildiği eşsiz tespitleriyle keskin bir hiciv tarzı ile günümüzdeki hali anlatır gibi Diktatörlüğün toplumsal köklerine dokunur. Temaları Halkın rıza üretimi, Çıkar ilişkileri, Siyasal yolsuzluk olan ve günümüzdeki Yansıması daha çok YANDAŞ tavırlarla: Popülizm, çıkarcı seçmen profili, medya-manipülasyon ilişkileri. Kitap özetinden çıkan Çarpıcı Alıntı “Zübükler bitmez, çünkü zübüklüğü seven çok !”ön plana çıkarken günümüz için geçerli Soru: Bir diktatörü yalnızca diktatör mü yapar, yoksa ona inananlar da sorumlu mudur?   Ençok okunan yabancı 10 kitap: 1. Kitlelerin Psikolojisi – Gustave Le Bon (1895) Özet: Le Bon, bireylerin kitle psikolojisi içinde nasıl düşünmeden davranabileceğini ve bunun liderlerce nasıl yönlendirilebileceğini açıklar. Diktatörlüklerin kitlesel destek bulmasının psikolojik temelini ortaya koyar. Temalar: Kitle manipülasyonu, Lider karizması, Duyguların aklın önüne geçmesi Günümüzdeki Yansıması: Sosyal medya çağında dezenformasyonun yayılması ve popülist liderlerin halkı kolayca etkileyebilmesi. Çarpıcı Alıntı “Kalabalık, bireyin sahip olduğu akıl yürütme yeteneğini kaybettiği bir yerdir.” Soru: Bir toplumun çoğunluğu yanlış bir lideri destekliyorsa, demokrasi hâlâ işler mi?   2. Biz – Yevgeni Zamyatin (1924) Özet: Matematiksel düzende işleyen bir devlette geçen roman, bireyselliğini yitirmiş bir toplumun içinden yükselen özgürlük arayışını anlatır. Orwell’a ilham kaynağıdır. Temalar: Gözetim ve kontrol, Birey vs. toplum, Özgürlük ve düzen ikilemi Günümüzdeki Yansıması: Büyük veri, dijital gözetim sistemleri ve otoriter rejimlerin teknolojiyi birey üzerinde baskı için kullanması. Çarpıcı Alıntı “Ben ‘biz’den daha fazlası değilim.” Soru: Bireyin güvenliği için özgürlüğünden vazgeçmesi ne zaman meşru olur?   3. Hayvan Çiftliği – George Orwell (1945) Özet: Hayvanlar tarafından devrim yapılan bir çiftlikte, eşitlik ve özgürlük hayali kısa sürede yeni bir diktatörlükle yer değiştirir. Sovyetler’e alegorik eleştiri. Temalar: Devrim ve yozlaşma Sloganın gücü, Liderliğin manipülasyonu Günümüzdeki Yansıması: Popülist iktidarların devrim vaatleriyle gelip baskıcı yönetimlere evrilmesi. Çarpıcı Alıntı “Bütün hayvanlar eşittir, ama bazıları daha eşittir.” Soru: Güç, en idealist lideri bile yozlaştırır mı?   4. 1984 – George Orwell (1948) Özet: Orwell’in distopyasında, mutlak bir totaliter rejim bireyin düşünce özgürlüğünü bile bastırır. Gerçeklik manipüle edilir, tarih yeniden yazılır. Temalar: Gözetim toplumu, Düşünce suçları, Gerçekliğin kontrolü Günümüzdeki Yansıması: Devletlerin ya da şirketlerin büyük veriyle bireyleri takip etmesi, yapay zekâ ile sansür uygulamaları. Çarpıcı Alıntı “Savaş barıştır. Özgürlük köleliktir. Cehalet güçtür.” Soru: Gerçek, iktidarın elinde şekillenebilir mi?   5. Cesur Yeni Dünya – Aldous Huxley (1958) Özet: İnsanlar baskıyla değil, hazla yönetiliyor. Genetik mühendislik, eğlence ve uyuşturucuyla insanlar itaatkâr kılınıyor. Sistemsel bir mutluluk diktası. Temalar: Biyopolitika, Tüketim toplumu, Haz yoluyla itaat, Günümüzdeki Yansıması: Sürekli eğlence, sosyal medya bağımlılığı, farmasötik baskı ve “sessiz uyumlu toplum” yaratımı. Çarpıcı Alıntı “İnsanlar özgürlükten nefret etmeyi öğrenecekler.” Soru: Özgürlük yerine konforu seçmek bir tür kölelik midir?   6. Gece – Elie Wiesel (1959) Özet: Elie Wiesel’in Auschwitz ve Buchenwald kamplarındaki anılarını anlattığı bu eser, totaliterliğin bireyde nasıl geri dönülmez travmalar yarattığını gösterir. Temalar: Faşizm ve soykırım, İnsanlık dışılaştırma, İnancın yıkılışı Günümüzdeki Yansıması: Mülteci krizleri, etnik temizlik, tarihî inkâr politikaları. Çarpıcı Alıntı “O gece gözlerimde Tanrı’yı öldürdüm.” Soru: Korkunç bir rejimin tanığı olmak mı daha zordur, yoksa ona karşı sessiz kalmak mı?   7. Totalitarizmin Kaynakları – Hannah Arendt (1959-1961) Özet: Nazizm ve Stalinizm’i karşılaştırmalı olarak analiz eden Arendt, antisemitizm, emperyalizm ve ideolojik mutlakçılığın totalitarizme nasıl yol açtığını inceler. Temalar: İdeolojinin radikalleşmesi, Bireyin yalıtılması, Bürokratik dehşet Günümüzdeki Yansıması: İdeolojik kamplaşmaların toplumu böldüğü ve kurumsal baskıların sıradanlaştığı politik ortamlar. Çarpıcı Alıntı “Kötülük sıradandır.” Soru: Kurumlar sıradan bireyleri zalimleştirebilir mi?   8. Faşizm Nedir? – Emilio Gentile (2020) Özet: Yazar, faşizmin yalnızca bir rejim değil, bir dünya görüşü olduğunu söyler. Lider kültü, düşman yaratımı ve sadakat beklentisi üzerinden faşist ideolojinin analizini yapar. Temalar: Faşist mitoloji, Toplumsal kutuplaşma, Ulusal kimlik manipülasyonu Günümüzdeki Yansıması: Ulus-devlet söylemlerinin tehdit olarak kullanılması, iç düşman yaratımı, kimlik siyaseti Çarpıcı Alıntı “Faşizm, duyguların ideolojisidir.”   9. The Origins of Political Order – Francis Fukuyama (2011) Özet: Fukuyama, toplumların nasıl siyasal düzene kavuştuğunu, neden bazı toplumların otoriterliğe kaydığını tarihsel verilerle inceler. Çin, Osmanlı, Avrupa gibi medeniyetlerden örnekler verir. Temalar: Devlet inşası, Kurumsallaşma vs. şahıs yönetimi, Güç dengesinin önemi Günümüzdeki Yansıması: Gelişmekte olan ülkelerde kurumların zayıflığı, tek adam yönetimlerinin yükselişi. Çarpıcı Alıntı “Güçlü devlet kadar, sınırlanmış bir devlet de gereklidir.” Soru: Kurumlar mı liderleri sınırlar, yoksa liderler mi kurumları bozar?   10. Tiranlık Üzerine 20 Ders – Timothy Snyder (2017) Özet: Yazar, tarihten 20 dersle demokrasinin nasıl kolayca aşınabileceğini ve bireylerin buna karşı neler yapabileceğini sade bir dille anlatır. “Demokrasi savunulmazsa çöker” der. Temalarında: Direniş ahlakı, Tarihsel farkındalık, Sivil sorumluluk olan eserin Günümüzdeki Yansıması: Demokrasiye karşı sinsice ilerleyen otoriter tehditlere karşı bireysel uyanıklık çağrısıdır. Çarpıcı Alıntı “Kuralların çiğnenmesine sessiz kalma.” Soru: Demokrasi bir defalık bir kazanım mı, yoksa sürekli mücadele mi?   Acaba en üstte ZÜBÜK dahil - sıralı bu yakın çağı izahlar güzel kitaplar, belkide ülkemizdeki yaşanan gelişmeleri - günlük hayatımızı derinden etkileyen benzerlikleri içeriyormu ?