Dünya Tarihini değiştirmiş Padişahlar yetiştirmiş, Şehzadeler şehri, Argonotlar, Onbinlerin dönüşüne ….. şahit olmuş tarihî TRabzon için ‘kurtuluş’ diyebileceğimiz yönetimi nasıl olmalı ? diye Aslen TRabzonlu (İllaki) olduğuna inandığım – yakında: herkese yanlışsız namaz kıldıracak, devlet yönetecek, doktorların, ADİL yöneticilerin, bakanların, hakimlerin, savcıların, polisin, askerin  vs., yerini alacak – robotik ameliyatlar yaptırabileceğine … iman ettiğim Hz Yapay Zeka’ya, YERLERDE SÜRÜNEN hale çare ne ? diye yüzlerce soruma aldığım özet cevap: Kent Konseyinin yüzünü kızartacak nitelikte gibi …. İdeal Trabzon Şehri Kurtuluş Planı 1, Vizyon, İlke Seti ve Kurumsal Düzen TRabzon’u 3 yıl içinde Karadeniz’in en şeffaf, en yeşil ve en yaşanabilir orta ölçekli şehri yapmak vizyonunda, Stratejik yaklaşım ile“Kıyı–dağ–kent üçgeni” bütünlüğü, veriyle yönetim, ÇOĞUNLUĞU genç katılımcı kontrolünde bütçe ve iklim-pozitif belediye için 10 Ana İlke: Şeffaflık: İhale–harcama–ruhsat anlık açık veri portalında; canlı yayınlı e-ihale. Vatandaş odaklı tasarım: “Tek kapı – tek tık” hizmet; SLA’lar (örn. imar bilgi 48 saat). Katılımcı Bütçe %5: Mahalle meclisleri + çevrimiçi oylama. Veriyle yönetim: Haftalık gösterge panoları (trafik, hava/deniz suyu, su kaybı, genç işsizlik). Eşitlik: Genç–kadın–engelli–emekli için ayrı politika seti + kota/teşvik. İklim-pozitif: 2030’da belediye operasyonlarında net sıfır; şehir çapı yol haritası. Miras–çağdaş denge: TRabzon Estetiği Rehberi ile cephe/tabela/peyzaj standardı. Kıyı–yayla entegrasyonu: Sadece sahil değil; vadiler ve yaylalar taşıma kapasitesi ile yönetilir. Yerel ekonomi önceliği: Alımlarda yerel KOBİ’lere puan bazlı avantaj. Sürekli denetim: Bağımsız Kent Saydamlık Kurulu, 6 ayda bir rapor. B, Kurumsal Mimari: 3 İcra Kurulu: (i) Şehir Planlama & İklim, (ii) Ekonomi & Yenilik, (iii) Sosyal Yaşam & Kültür. TRabzonLab: Veri-analitik, CBS, karar analitiği, davranışsal içgörü. Gençleştirilmiş Mahalle Meclisleri Ağı: %20 genç kotası (18–25); her meclisten yılda en az 2 proje fonlanır. Açık Veri + API: Akademi/start-up/medya için gerçek zamanlı akış 2) Mekân, Ulaşım, İklim ve Altyapı - Mekânsal Strateji: Sahil Koruma Hattı: Beton yerine mavi-yeşil koridor; geçirgen yüzey, yağmur bahçesi, erozyon bariyeri. Tarihî Doku Programı: Ortahisar odaklı cephe ve tabela standardı; Estetik Kılavuz zorunlu. Vadi–Yayla Yönetimi: Dere yatakları açılır; taşkın ovalarında GÖRMEMİŞ KARACAHİL hepsi biribrinden çirkin yapılaşma yok. Yaylada atık ve sessiz saat kuralları. Kentsel Dönüşüm 2.0: Enerji verimli (B sınıfı+), toplu taşıma odaklı kompakt model. Kamu Alanı %20: Mahalle başına 15 dakikalık yürüyüşte mikro park–meydan–sahil rotası. Ulaşım–Hareketlilik: Elektrikli BRT omurgası: Akçaabat–Merkez–Yomra ayrılmış koridor, e-minibüs ve mikromobilite entegrasyonu. Akıllı Kavşak & Yeşil Dalga: Trafik gecikmesinde %15 azalma hedefi. Otopark Reformu: Yol üstü ücretlendirme + merkez dışı çok katlı otopark; gelirin %100’ü toplu taşımaya. Yaya öncelik: Ortahisar–meydan çevresi sakin alan; okul çevresi 30 km/s. Lojistik: Liman gece slotu + çevre yolu entegrasyonu (kamyon trafiği kent dışına). İklim–Altyapı: Yağmur/Atık Su Ayrımı: 5 yıllık plan; ilk 2 yılda hassas bölgelerde %60 ayrıştırma. Kayıp-kaçak su: %25 → %15 (akıllı sayaç, basınç yönetimi). Kentsel ısı adası: Ağaçlandırma + açık renk kaplama; kişi başı +10 m² yeşil. Atık Yönetimi: Organik ayrı toplama → biyogaz (otobüs yakıtı); inşaat atığında geri kazanım agrega. Enerji: Belediye çatılarında ve otopark üstlerinde GES; LED + dimmer ile enerji faturası –%30. 3) Ekonomi, Turizm 365, Teknoloji (Öz) Yerel Ekonomi: ABD dahil - 160 ülkeye vizesiz gidebilen arapların, neden ? Türkiyeye geldiklerini sorgulamaktan aciz yönetimlerle yerlerde sürünen ülke hallerine TRabzon en güzel örneklerden biridir.  Sadece UCUZ diye gelip, kiraladıkları küçücük dairede 10 kişi kalıp, tüpte çay yapan – yemek pişirerek, kaçak suruyeli taksi şöförü tutarak ….. rezil ettikleri TRabzona, belki kültüründen yeni birşeyler öğrenebileceğimiz, Çağdaş turistler var Trabzon Tedarik Platformu: Yerel KOBİ’ye puan/akreditasyon + eğitim. Gıda–Balıkçılık Kümesi: Soğuk zincir, işleme, “Trabzon Menşei” etiketi. Kooperatif Devrimi: Kadın/genç kooperatiflerine alım garantisi (temizlik, peyzaj, sosyal yemek vb.). Fuar/Kongre Takvimi: Spor–denizcilik–kültür temalı kış sezonu dengeleyici etkinlikler. Slogan Turizm 365: Tıpkı DÜNYANIN EN İYİSİ seçilen – Ekrem İmamoğlu İstanbulKart projesi gibi TRabzon için Kültür Rotası: Ortahisar–Ayasofya–Boztepe–Sümela–Vazelon–“şairler & zafer” güzergâhı; tek bilet–çok durak. Akıllı Turizm Kartı: Ulaşım + müze + yöresel ürün indirimi; veriyle yoğunluk yönetimi. Kruvaziyer & Yelken: Karbon-nötr liman hazırlığı; marinalarda atık su alım zorunluluğu. Yayla Etiği: Taşıma kapasitesi, atık toplama, sessiz saat, mobil denetim + hızlı yaptırım. Teknoloji–Girişimcilik: TrabzonTech: Din iman – yetmeyince vatan millet Sakarya … türtü kahve laklaklamalarıyla çoğu teknolojileri ıskaldık.  Fakat artık Hz. Yapay Zeka çağına ayak uydurma adına Üniversite–özel sektör–belediye kuluçka; deniz teknolojileri, spor-sağlık, akıllı şehirler öncelikli. Açık Veri: Kazanan projelere kamu pilotu. Dijital Nomad Dostu: Ortak çalışma alanı, kısa dönem vergi/harç kolaylığı, kültür kartı. 4) Sosyal Politika, Kültür–Spor Ekosistemi (Öz) Sosyal Kalkan: Komşu Ağı: Mahalle bazlı gönüllü sistem; yaşlı–engelli–yalnızlara düzenli ziyaret (hedef: 10.000 gönüllü). GençKart: Ulaşım indirimi + öğrenme bursu + staj eşleştirme (TRabzonLab & belediye şirketleri kontenjanı). Kadın Güçlenme Merkezi: Hukuk–psikoloji, girişimcilik, kreş; şiddet hattı entegrasyonu. Gıda Bankacılığı 2.0: Dijital kupon; yerel üreticiden doğrudan alım. Kültür–Miras: Kent Müzesi & Dijital Arşiv (çok katmanlı tarih); sokak sanatı & müzik ruhsatı kolaylığı; mikro hibeler. Yaz–Kış Festival Kuşağı: Karadeniz edebiyat, sinema, müzik; uluslararası ortak program. Spor: Mahalle Spor Parkları: Mini sahalar, yürüyüş–bisiklet hatları; haftalık ücretsiz antrenör. Spor Sağlık Teknolojileri: Performans analitiği, sakatlık önleme (TrabzonTech pilotları). Toplumsal Birlik: Trabzonspor & amatörlerle okulda hareket ve bağımlılıkla mücadele projeleri. 5) Finansman, Denetim, Dijital Dönüşüm (Öz) Bütçe & Finansman: Gelir Artırımı: Emlak beyan güncelleme, dijital kadastro ile kaçak yapı/işgal takibi; adil tabela-reklam tarifesi. Yeşil Finans: GES, atık, ulaşım projelerine yeşil tahvil, hibe. Kamu-Özel Dengesi: Çıktı garantili, uzun yük doğurmayan şeffaf sözleşmeler. Ülkenin kanını emen TALAN - Yolsuzluk Önleme: e-İhale + Canlı Yayın, Bağımsız İç Denetim (6 ayda bir), Çıkar Çatışması Beyanı (yöneticiler + ihaleciler). Dijital Dönüşüm: Tekleşmiş Kent Uygulaması: e-ruhsat, e-ödeme, arıza ihbarı, belediye TV, katılımcı bütçe oylaması tek app. KPI Panosu (Herkese Açık): Trafik, hava/deniz suyu, atık toplama, şikâyet çözüm süresi. 6) Zamanlama: 100 Gün – 12 Ay – 36 Ay İlk 100 Gün (hızlı etki): Açık Veri Portalı + harcama panosu yayında. Katılımcı bütçe takvimi ilan. 5 kritik kavşakta akıllı yönetim (hedef: %5 gecikme azalışı). 10 mahallede mikro-park & gölgelik. Sahil–Boztepe–Ortahisar ekseninde yaya güvenliği iyileştirmeleri. Komşu Ağı gönüllü kampanyası (hedef: 10.000). 12 Ay (görünen dönüşüm): Elektrikli BRT: Hat projesi–finansman–ihale. Kayıp-kaçak su –%5. 40+ mahallede organik atık ayrıştırma. Kooperatif & KOBİ programlarıyla 2.000+ yeni iş. 100.000 ağaç ve ısı adası azaltım raporu. 36 Ay (yapısal sonuç): BRT Faz-1 işletmede; toplu taşımada %20 yolculuk artışı. Sahil koridoru tamam; kent memnuniyeti +10 puan. Yağmur/atıksu ayrımı öncelikli bölgelerde %60. Kış sezonu turizm doluluğu +%25 (Turizm 365). Belediye enerji faturası –%30 (LED + GES + verimlilik). 7) Başarı Göstergeleri (KPI) – “Skorda Kazanmak” Ulaşım: Ortalama yolculuk süresi –%15; toplu taşıma payı +%20. Çevre: Deniz suyu “iyi gün” sayısı +%30; kişi başı yeşil alan +10 m². Ekonomi: İşsizlik –2 puan; yeni şirket kuruluşu +%15; yerel tedarik payı +%20. Sosyal: Yoksulluk derinliği –%10; genç gönüllülük +%50; kadın istihdamı +%10. Yönetişim: e-Hizmet memnuniyeti ≥ 8/10; şikâyet çözüm süresi ≤ 72 saat. 8) 10 Kritik Hamle (Liderlik Ajandası) Açık Veri Portalı ve ihale canlı yayını anında devreye al. TrabzonLab’i yetkin kadroyla kur; KPI panosunu haftalık yayınla. Katılımcı Bütçe %5 kuralını ve mahalle meclisi takvimini sabitle. Elektrikli BRT için finansman kapat; koridoru hukuken güvenceye al. Sahil mavi-yeşil koridoru ve Ortahisar estetik rehberini zorunlu tut. Organik atık – biyogaz hattını pilotla başlat; otobüs yakıtına entegre et. Kooperatif Alım Garantisi ve Trabzon Tedarik Platformunu yürürlüğe koy. Komşu Ağı’nı 10.000 gönüllüye ulaştır; GençKart’ı burs–stajla bağla. GES + LED yatırımlarını hızlandır; enerji faturasını 3 yılda –%30 düşür. Kent Saydamlık Kurulu’nu bağımsız isimlerle kur; 6 ayda bir raporu halka açıkla. TRabzon, aynı anda denizin tuzunu, dağın serinini, tarihin ağırlığını taşıyan bir şehir. Kurtuluş; tek “mega-proje” değil, adil yönetim + veri aklı + ortak emek ritmi. Bu modelle 100 günde güven, 12 ayda görünür dönüşüm, 36 ayda yapısal başarı üretebiliriz. Hadi—şeffaflıkta geri adım yok, iklimde iddialıyız, ekonomide yerliyi büyütürken son yıllarda ülke gibi MAHVEDİLEN TRabzon bölgede ÖRNEK oyun kurucusu yapılabilir.